Kelahiran dan kehidupan

Muhammad bin Sirin dilahirkan pada zaman pemerintahan Khalifah Othman bin Affan r.a. Bapa beliau (Sirin) adalah merupakan seorang hamba yang dimiliki oleh Anas bin Malik seorang sahabat yang sangat terhormat, sebagai habuan di atas kemenangan pertempuran (Ain At-Tamr) iaitu nama sebuah negeri yang terletak di sebelah barat bandar Kufah yang berjaya dibuka oleh Khalid bin Al-Walid pada zaman pemerintahan Khalifah Abu Bakar As-Siddiq r.a. Kemudian dia dimerdekakan semula oleh Anas.

Ibu beliau yang bernama Safiah adalah merupakan hamba perempuan kepada Abu Bakar As-Siddiq r.a. yang akhirnya dia juga turut dimerdekakan. Bapa dan ibu beliau terkenal sebagai orang yang soleh dan memiliki budi pekerti yang baik.

Kehidupan menuntut ilmu

Ibnu Sirin dibesarkan di dalam sebuah keluarga yang dikelilingi dengan sifat-sifat takwa dan warak. Beliau sempat bergaul dengan sebilangan besar para sahabat r.a. seperti:
* Zaid bin Thabit.
* Imran bin Al-Husain.
* Anas bin Malik.
* Abu Hurairah.
* Abdullah bin Az-Zubair.
* Abdullah bin Abbas.
* Abdullah bin Umar.

Muhammad bin Sirin menemui para sahabat tersebut di mana beliau menimba ilmu, ilmu fekah dan meriwayatkan hadis Rasulullah SAW daripada mereka.

Kemasyhuran

Muhammad bin Sirin telah terkenal, nama baik beliau telah tersebar, kemasyhuran beliau mendapat sanjungan di seluruh negara dan beliau juga dikenali sebagai seorang yang alim serta warak.

Beliau mempunyai pelbagai cerita yang terkenal sebagaimana yang pernah berlaku bersama dengan pemerintah kerajaan Bani Umaiyyah di mana beliau mampu menyampaikan kebenaran secara terbuka serta dapat memberi nasihat ikhlas kerana Allah dan Rasul-Nya.

Pernah suatu ketika beliau ditanya oleh Umar bin Hubairah gabenor kerajaan Bani Umaiyyah ke Iraq, “Bagaimanakah keadaan penduduk bandar kamu ketika kamu meninggalkan mereka wahai Abu Bakar (nama panggilan kepada Ibnu Sirin)?”

Lalu Muhammad bin Sirin menjawab, “Aku meninggalkan mereka pada masa kezaliman berlaku secara berleluasa sedangkan kamu tidak menghiraukannya.” Lantas anak saudara beliau menyinggung beliau dengan menggunakan bahunya. Selepas itu beliau menoleh kepada anak saudaranya dengan berkata, “Bukan kamu yang ditanya tetapi aku yang ditanya. Perkara tersebut adalah merupakan suatu penyaksian dan sesiapa yang menyembunyikannya dia akan berdosa.”

Setelah itu Ibnu Hubairah menghulurkan sesuatu pemberian kepada beliau tetapi beliau menolak. Kemudian anak saudara beliau menegur tindakan beliau dengan berkata, “Kenapa kamu tidak mahu menerima pemberian daripada gabenor?”

Beliau menjawab, “Dia memberikan kepada aku kerana dia menganggap aku seorang yang baik, jadi sekiranya aku memang tergolong dari kalangan orang yang baik, tidak sepatutnya aku menerima pemberian tersebut tetapi jika sebaliknya, lebih baik lagi aku tidak menerimanya.”

Kewarakan

Di antara kewarakan Muhammad bin Sirin rahimahullah ialah beliau pernah mendengar seseorang mencaci Al-Hajjaj selepas Al-Hajjaj meninggal dunia, kemudian beliau berkata kepada orang tersebut, “Hei! Cukuplah kamu mencacinya, dia telah kembali kepada Tuhannya, nanti apabila kamu dihadapkan kepada Allah, kamu akan dapati dosa yang paling kecil yang pernah kamu lakukan di dunia ini akan menjadi dosa yang paling besar kepada kamu lebih besar dari dosa besar yang pernah dilakukan oleh Al-Hajjaj. Pada hari tersebut kamu berdua memiliki urusan yang memadai untuk menjadikan kamu berdua sibuk dengan urusan masing-masing. Ketahuilah bahawa Allah SAW akan menjatuhkan hukuman qisas kepada Al-Hajjaj di atas kezaliman yang pernah dia lakukan terhadap orang lain sebagaimana Allah SAW juga akan menjatuhkan hukuman qisas kepada orang-orang yang menzalimi Al-Hajjaj. Oleh yang demikian, selepas ini janganlah kamu menyibukkan diri kamu untuk mencela seseorang.”

Allah telah mengurniakan kepada Ibnu Sirin sifat yang baik dan mudah diterima oleh orang lain. Apabila orang ramai melihat beliau berada di pasar sedangkan mereka tenggelam di dalam kelalaian, mereka terus berhati-hati serta berzikir kepada Allah dengan bertahlil (mengucapkan La Ilaaha Illallah) dan bertakbir (mengucapkan Allahu Akbar).

Beliau mempunyai pusat perniagaan dan berurusan jual-beli di pasar, apabila pulang ke rumah pada waktu malam beliau melakukan qiamullail, membaca Al-Quran dan menangis.

Beliau adalah merupakan seorang yang warak di dalam perniagaan beliau sehingga pernah berlaku pada suatu ketika beliau membeli minyak dengan harga 40,000 dengan pembayaran yang akan dijelaskan kemudiannya. Apabila beliau membuka salah satu bekas yang berisi minyak, tiba-tiba beliau dapati di dalam bekas tersebut terdapat seekor tikus yang mati dan telah reput. Kemudian beliau terlintas di dalam hati dengan mengatakan, “Minyak ini semuanya dihasilkan dari satu pemerah serta dikumpulkan di satu tempat dan najis ini bukan hanya melibatkan minyak yang berada di dalam bekas ini sahaja. Sekiranya aku mengembalikan minyak yang mempunyai keaiban ini kepada penjual, kemungkinan dia akan menjualnya semula kepada orang lain.” Lalu dia menuangkan kesemua minyak tersebut.

Pujian ulama

Muwarraq Al-'Ijli berkata, “Aku tidak pernah melihat seorang yang lebih fakih di dalam kewarakannya dan aku tidak pernah melihat seorang yang lebih warak di dalam kefakihannya melebihi Muhammad bin Sirin.”

Muhammad bin Sirin meninggal dunia selepas berumur menjangkau 77 tahun, semoga Allah mencucuri rahmat ke atasnya.

Seguir leyendo...

Ulama yang diperkenalkan ini merupakan anak kepada seorang ulama Jawa yang sangat dikenali di Selangor iaitu Kiai Muhammad Dahlan bin Kiai Hassan al-Minhaj Perumpung. Mengenai Kiai Dahlan tersebut pernah dibicarakan dalam ruangan ini pada 4 April 2005 dengan judul Imam Muhammad Dahlan: Ulama Jawa Termasyhur Di Selangor.

Penulisan mengenai tokoh ulama ini pula adalah berdasarkan kertas kerja yang berjudul Peranan dan sumbangan Kiai Muhammad Hairawi daripada hasil kajian pensyarah-pensyarah Fakulti Pengajian Islam dari Universiti Kebangsaan Malaysia iaitu Ahmad Yunus Mohd. Noor dan Ahmad Dahlan Salleh.

Tidak semua maklumat-maklumat dalam penulisan kertas kerja tersebut dibicarakan. Ruangan ini hanya memetik beberapa perkara sahaja mengenai ulama tersebut yang begitu dikenali dengan kegigihan beliau untuk membina kemajuan pengajian pondok kepada masyarakat pada zamannya.

Antara yang dibicarakan berdasarkan kertas kerja tersebut adalah sejarah hidup beliau, penubuhan pondok yang asalnya ditubuhkan oleh ayahnya serta peringkat penubuhan pondok tersebut. Mengenai perkara-perkara lain yang tidak dibicarakan adalah berkaitan perkembangan pondok Kiai Hairawi, yang meliputi perkembangan dari segi sistem pelajaran, jenis-jenis kitab yang dibaca, sumber kewangan pondok dan sebagainya. Maklumat-maklumat yang berkaitan kertas kerja tersebut dapat dirujuk melalui buku terbitan Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS) yang berjudul Prosiding Seminar Tokoh Ulama Selangor 2008.

Sejarah Hidup

Nama penuh beliau ialah Kiai Muhammad Hairawi bin Haji Dahlan, dan dilahirkan di Jalan Pulai Kampung Kanchong Darat pada 1935. Sejak kecil, beliau mempelajari ilmu-ilmu agama melalui ayahnya sendiri. Disebabkan minat yang mendalam dan juga galakan dari ayahnya sendiri, maka beliau keluar mengaji di beberapa pondok-pondok lain untuk menjadi seorang yang alim dalam kitab-kitab agama.

Pondok awal yang beliau mengaji ialah Pondok Asrama Haji Hussin Batu 1, Sijangkang, Klang dari tahun 1951 hingga 1954. Di pondok tersebut beliau mempelajari ilmu linguistik Arab dan ilmu-ilmu agama meliputi fiqh, tauhid, akhlak hadits, tafsir, tasawuf dan sebagainya.

Antara faktor yang menyebabkan beliau memilih pondok yang diasaskan oleh Kiai Hussin tersebut sebagai guru pondok yang awal adalah kerana Kiai Hussin merupakan seorang yang warak dan mendapat pendidikan pondok di Jawa serta hafiz al-Quran. Tambahan pula Kiai Hussin adalah abang ipar beliau.

Seterusnya pada 1957 beliau meneruskan pengajian ke Pondok Timoh, Perak untuk beberapa tahun, kemudian diteruskan ke Pondok Rungkup, Bagan Datok, Perak dan berguru dengan Kiai Munir, seorang yang terkenal di Perak sehingga diakui sendiri oleh Duli Yang Maha Mulia Sultan Perak.

Beberapa tahun di Pondok Rungkup tersebut, beliau berpindah pula ke Pondok Sungai Tiang, Perak dan berguru pula dengan Kiai Anuar. Terakhirnya beliau mengaji di Pondok Kiai Khalil Batu 6 Bukit Naga, Klang sehingga awal 1961.

Setelah itu, pada 1961 beliau kembali ke kampung asalnya di Jalan Pulai Kampung Kanchong Darat. Pada tahun tersebut juga, beliau mendirikan rumah tangga dengan Siti Zaharah binti Surur, dan dikurniakan lima cahaya mata iaitu tiga lelaki dan dua perempuan.

Sekembali ke kampung halaman, beliau telah mengambil tugas ayahnya bagi mengembangkan ilmu-ilmu agama yang terhenti sejak 1947 disebabkan kewafatan Kiai Muhammad Dahlan. Di awalnya, beliau hanya mengajar di rumah, setelah semakin ramai pelajarnya, beliau berunding dengan orang-orang kampung untuk mendirikan pondok. Setelah pondok tersebut dibina, maka beliau mengajar di pondok mengikut sistem pondok yang pernah beliau lalui.

Sebagai salah seorang anggota masyarakat kampung, beliau tidak hanya menghabiskan masanya dengan kitab-kitab sahaja, sebaliknya beliau juga bekerja di kebunnya sendiri seperti menoreh getah pada waktu pagi, mengambil upah menjaga kedai orang, membersihkan kebun dan sebagainya.

Beliau bukan sahaja mengajar pelajar-pelajar pondok sahaja tetapi juga kepada masyarakat setempat, umpamanya pada hari Jumaat petang selepas Asar dan hari Rabu selepas Zuhur, Kiai Hairawi akan mengajar orang kampungnya pelajaran tafsir dan kewajipan berumah tangga. Pada malam Rabu, Kiai Hairawi juga mengajar di surau Kampung Kanchong Tengah, manakala pada malam Khamis pula mengajar masyarakat kampung di Masjid Jamek Kanchong Darat.

Penubuhan Pondok Kiai Muhammad Hairawi

Pondok Kiai Hairawi dianggap sebagai satu warisan institusi pendidikan agama yang telah diasaskan oleh ayahnya pada 1925 di Kampung Kanchong Tengah. Pengajian yang diajarkan oleh Kiai Dahlan berakhir dengan kewafatan beliau pada 1947.

Setelah itu pada 1955, tempatnya diganti oleh seorang Kiai dari Jawa, Indonesia yang bernama Kiai Abdul Salam yang mengajar ilmu-ilmu agama dalam sistem yang sama sehingga 1956. Pada tahun tersebut pula, pengajian terhenti lagi disebabkan kewafatan Kiai Abdul Salam.

Pengajian pondok dalam erti kata yang telah sempurna dan tersusun serta setara dengan pengajian di pondok-pondok di negeri Selangor hanya berlaku pada 1961, apabila Kiai Hairawi pulang ke kampungnya daripada mempelajari ilmu-ilmu agama secara pondok. Pada ketika itulah pondok mula berkembang penuntutnya, juga bukan hanya terdiri dari golongan tua, malah para belia yang tinggal menetap di pondok yang dibina. Malah kelahiran pondok tersebut tetap utuh hingga ke hari ini walaupun sambutan tidak berapa menggalakkan.

Penutup

Kiai Hairawi dianggap sebagai seorang ulama yang gigih berusaha dalam mendidik dan membimbing generasi muda. Keikhlasan beliau tersebut adalah untuk membentuk peribadi Muslim sejati ke arah penghayatan Islam yang sebenar.

Beliau berjaya memberi sumbangan yang besar dan tidak ternilai kepada masyarakat zamannya. Tidak keterlaluan dikatakan bahawa beliau adalah tokoh ulama dan pendidik yang begitu ikhlas dalam perjuangan Islam hingga akhir hayatnya.

sumber: utusan malaysia

Seguir leyendo...

Guru Kiai Khalil Ammar, Hadrutusy Sheikh Kiai Haji Hasyim Asy’ari juga merupakan pendiri pondok Tebu Irent, Jawa Timur.

RUANGAN kali ini masih lagi membicarakan tokoh-tokoh ulama Selangor, ekoran daripada Seminar Tokoh Ulama Selangor 2008, yang diadakan pada 22 November, baru-baru ini.

Program adalah anjuran Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS) dan Jabatan Agama Islam Selangor (JAIS). Hasil dari seminar tersebut, dilihat ramai lagi ulama-ulama Selangor yang perlu diketengahkan dan dibicarakan kepada masyarakat umum.

Tokoh ulama yang dibicarakan pada kali ini ialah Kiai Khalil Ibnu Abu Ammar. Tokoh ulama tersebut telah ditulis dan dibentangkan oleh Ustaz Mahfuz Muhammad al-Khalil dalam kertas kerjanya yang berjudul, 'Kiai Khalil Ibnu Abu Ammar Dalam Lipatan Sejarah Perkembangan Ilmu di Selangor Darul Ehsan.’

Keseluruhan maklumat-maklumat mengenai ulama yang dibicarakan ini adalah dipetik daripada penulisan pembentang seminar tersebut. Antara yang dipetik daripada kertas kerja tersebut yang dimuatkan dalam ruangan ini adalah mengenai latar belakang kelahiran, pendidikan awal, karya penulisan dan kewafatan beliau.

Latar belakang kelahiran

Nama beliau ialah Ma'sum bin Muzayyin dan berasal dari Lasem Jawa Tengah, Indonesia. Lasem dikenali sebagai Tiongkok kecil kerana merupakan kota awal pendaratan orang Tionghoa di tanah Jawa. Beliau dilahirkan pada awal tahun 1990an, namun tanggal kelahiran beliau tidak dapat dipastikan secara tepat.

Penukaran nama kepada Muhammad Khalil adalah kerana mengambil tabarruk guru yang dikasihinya yang bernama Kiai Khalil Bengkalan yang berasal dari Pulau Madura Jawa Timur.

Maka masyhurlah nama beliau di Malaya pada ketika itu dengan nama Kiai Khalil Bin Abu Ammar. Sementara ayahnya iaitu Kiyai Muzayyin, menukar nama kepada Kiai Abu Ammar selepas menunaikan haji di Mekah al-Mukarramah.

Ini kerana telah menjadi adat masyarakat Jawa akan menukar nama yang baru setelah menunaikan haji. Ia juga berkemungkinan tabarruk nama panggilan baru dengan tanah suci Mekah yang penuh barakah.

Pendidikan awal

Beliau mula belajar di Pesantren Rembang dan kemudian berpindah ke Pesantren Pati, dan akhir sekali di Tebu Ireng Jombang Jawa Timur. Dikatakan pada awal pengajiannya, beliau selalu cuai dalam belajar. Sikap beliau tersebut sampai kepada pengetahuan bapanya, lalu beliau dipanggil pulang dan diserahkan tugas memelihara kambing ternakan.

Setelah melalui tugasan tersebut, maka beliau menyedari bahawa peritnya sebagai penggembala kambing. Ekoran itu, beliau memohon kepada ayahnya untuk kembali meneruskan pembelajaran di pondok.

Di Pondok Tebu Ireng , beliau telah berguru dengan Kiai Hasyim Asy'ari. Kiai Hasyim Asy'ari adalah seorang ulama terkenal di Indonesia dan merupakan salah seorang pengasas Nahdhatul Ulama (NU).

Di samping itu, Kiai Khalil turut berguru dengan Kiai Khalil Bengkalan/Madura, iaitu ulama yang diambil tabarruk namanya.
Kiai Khalil Bengkalan/Madura merupakan guru kepada Kiai Hasyim Asy'ari sewaktu beliau belajar di daerah Madura. Namun terjadi satu peristiwa pelik di mana Kiai Khalil Bengkalan datang untuk berguru dengan bekas anak muridnya di Tebu Ireng. Puas ditolak namun Kiai Khalil Bengkalan tetap dengan pendiriannya untuk berguru dengan Kiai Hasyim Asy'ari. Akhirnya permintaannya itu dipersetujui beliau. Kiai Khalil Bengkalan/ Madura adalah seorang yang mahir dalam pelbagai ilmu, terutama dalam ilmu Nahu, Sorof, Balaghah, Fiqh dan lain-lain.

Hasil perguruan ulama yang dibicarakan ini dengan Kiai Khalil Bengkalan/Madura tersebut, beliau mempunyai kemahiran yang agak luar biasa dalam ilmu nahu bahasa Arab. Antara kitab yang menjadi kebiasaan dalam kelasnya ialah kitab Alfiah. Hal ini turut diperakui sendiri oleh Sheikh Mahmud al-Bukhari, yang menyatakan bahawa kemahirannya mendatangkan syahid dalam masalah nahu Arab, sehingga digelar sebagai Khalil Imran.

Menurut Ustaz Ahmad Mukhit, iaitu Mu'allim Indra Wangsa, menyatakan bahawa Kiai Khalil belajar hanya tiga tahun sahaja. Namun dalam masa tersebut beliau dikurung oleh gurunya dan menghabiskan seluruh masanya untuk mempelajari pelbagai ilmu. Dikatakan beliau tidak tidur sepanjang malam untuk mentelaah kitab-kitab sehingga menjelang Subuh. Bahkan, beliau juga dikatakan mendapat ilmu secara ladunni.

Kiai Ma’sum bin Muzayyin @ Kiai Khalil bin Abu Ammar

Karya penulisan

Kiai Khalil bin Abu Ammar juga menghasilkan karya-karya penulisan yang banyak. Boleh dikatakan hampir kesemua karya penulisan beliau adalah berasal daripada tulisan tangan beliau sendiri.

Berdasarkan penemuan karya penulisan tersebut, dilihat beliau banyak menghasilkan karya-karya dalam bidang-bidang tertentu iaitu ilmu nahu bahasa Arab, ilmu Falak, ilmu Qawa'id Fiqh dan sebagainya.

Kewafatan

Ketika berusia lebih 70 tahun, beliau kembali ke rahmatullah pada penghujung tahun 1978 selepas menunaikan haji bersama isteri, Nyai Salbiah dan anak perempuan mereka, Hajah Sofiyyah di Mekah. Jasadnya telah disembahyangkan di hadapan Kaabah dan dikebumikan di perkuburan Ma'la.

Penutup

Disebabkan kepadatan ruangan ini, maka banyak lagi maklumat-maklumat yang terdapat dalam kertas kerja tersebut tidak dapat dibicarakan selanjutnya. Namun, maklumat-maklumat lainnya boleh diperoleh dengan merujuk kertas kerja tersebut yang dihimpunkan dalam satu buku dengan judul Prosiding Seminar Tokoh Ulama Selangor 2008, terbitan Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS).

sumber: utusan malaysia

Seguir leyendo...

ARTIKEL ini masih membicarakan tokoh-tokoh ulama Selangor yang tiada dalam koleksi penyelidikan penulisan Allahyarham Wan Mohd. Shaghir Abdullah. Disebabkan ruangan ini juga mengkhususkan pengenalan kepada tokoh-tokoh ulama Melayu Nusantara, dilihat adalah wajar untuk mengetengahkan dan memperkenalkan ulama-ulama tersebut secara meluas.

Dalam ruangan yang lepas, telah dibicarakan bahawa terdapat lapan tokoh ulama Selangor yang tidak dibicarakan lagi dan memerlukan ruangan yang khusus. Oleh itu, ulama yang diperkenalkan ini adalah salah seorang daripadanya yang juga antara ulama Jawa yang terkenal di Selangor.

Tokoh ulama yang dibicarakan ini adalah hasil penyelidikan daripada salah seorang pembentang seminar, iaitu Ustaz Khafidz Soroni, merupakan pensyarah Akademi Islam Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS) dengan diberi judul Kiai Haji Husain Bin Haji Abbas: Tokoh Ulama Masyarakat Jawa di Selangor.

Sumber penyelidikan terhadap ulama ini juga adalah berdasarkan temu bual pembentang kertas kerja dengan anak ketiga beliau iaitu Haji Muhammad Mahin Haji Husain yang juga pernah berguru dan menadah kitab dengan bapanya sendiri.

Antara perkara yang disentuh oleh pembentang dalam kertas kerjanya adalah mengenai nama, kelahiran, keturunan, pembelajaran dan guru-guru beliau, pondok pengajian, kebolehan beliau sebagai hafiz al-Quran, ahli Falak dan penulisan, sifat-sifat beliau, kisah-kisah karamah beliau, kewafatan dan rumah tangga beliau. Namun dalam ruangan ini hanya memetik beberapa perkara sahaja yang boleh dijadikan sebagai kajian awal mengenai ulama ini.

Nama dan kelahiran

Nama beliau ialah Kiai Haji Husain bin Haji Abbas @ Abdullah Kafi bin Qaribun. Adakalanya beliau meletakkan nama jolokan (kunyah) ‘Abu Bakar’ di awal namanya kerana anak sulungnya adalah seorang perempuan, sebagaimana adat kebiasaan di kalangan orang-orang Arab, dan adakalanya diletakkan gelaran ‘al-sijankani’ di hujung namanya sebagai nisbah kepada kampung Sijangkang.

Beliau dianggarkan lahir pada tahun 1918 atau 1919, kerana beliau kembali ke rahmatullah pada tahun 1981 dalam usia kira-kira 62 atau 63 tahun. Salasilah keturunan beliau tidak dapat dipastikan dengan jelas, kerana beliau tidak suka menceritakan tentang nasab atau asal-usul keturunannya.

Namun diriwayatkan bahawa makam datuknya iaitu Kiai Qaribun yang terletak di Yogjakarta, Indonesia adalah di kawasan perkuburan orang-orang besar dan kuburnya agak berlainan dengan kubur orang biasa kerana lebih besar dan mempunyai ukiran-ukiran yang indah.

Guru-guru

Sejak kecilnya lagi beliau amat minat dalam menimba ilmu pengetahuan, sehingga menguasai pelbagai bidang ilmu agama. Selain belajar dengan bapanya, beliau juga belajar di beberapa buah pondok pesantren di Tanah Jawa, antaranya Pesantren Lirboyo, Kota Kediri.

Di pesantren tersebut, berkemungkinan beliau pernah mengaji dengan Kiai Haji Abdul Karim (1856-1954) iaitu pengasas pondok berkenaan, serta para penggantinya iaitu Kiai Haji Marzuqi Dahlan (1906-1975) dan Kiai Haji Mahrus Ali (1907-1985).

Beliau juga pernah belajar di Pesantren Termas dan Pesantren Tebuireng dan Pesantren Krapyak, Yogjakarta. Pesantren Krapyak atau Pesantren al-Munawwir diasaskan oleh Kiai Haji M. Moenawwir (1942) yang terkenal sebagai pakar al-Qur'an dan qiraat. Di pondok tersebut juga Kiai Husain tekun mempelajari al-Quran dengan gurunya Kiai Moenawwir dan menghayatinya sehinggalah beliau berjaya menghafaz keseluruhan 30 juzuk al-Quran serta menguasai seni qiraat.

Mendirikan pondok pengajian

Kecintaan beliau terhadap ilmu agama yang sangat tinggi menyebabkan Kiai Husain membuka sebuah pondok pengajian sekitar tahun 1944. Pondok yang didirikan tersebut dikenali sebagai 'Pondok Kiai Haji Husain Sijangkang' atau disebut di kalangan masyarakat Jawa sebagai ‘Pondok Kiai Kusin’.

Pondok ini juga disebut sebagai ‘Asrama Haji Husain’ dan ‘Ma’ahad al-Talabah al-‘Abbasiyah’. Dikatakan bahawa kegemilangan pengajian pondok Kiai Husain adalah antara tahun 60-an dan 70-an, namun kemudiannya pupus disebabkan tiada penyambung untuk meneruskannya.

Berkenaan pondok pengajian tersebut turut dibentangkan oleh pembentang lain, dengan judul Kiai Haji Hussin dan Pondok Ma’had al-Talabah al-Abbasiah: Analisis Penubuhan, Peranan dan Sumbangannya Kepada Masyarakat,. Ia merupakan hasil penyelidikan pensyarah-pensyarah Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) iaitu Prof. Madya Dr. Mohd. Nasran Mohammad dan Ahmad Dahlan Salleh.

Antara yang dibincangkan dalam kertas kerja tersebut adalah mengenai latar belakang pondok, biodata pengasas, perkembangan pondok dan matlamat penubuhan serta sistem pengajian, yang merangkumi sistem pelajaran, cara penyampaian, kitab-kitab yang dipelajari, waktu belajar, undang-undang pondok, sumber kewangan dan masalah pondok.

Namun disebabkan kepadatan ruangan ini, maka hanya beberapa perkara sahaja yang dibicarakan yang dipetik dari kertas kerja tersebut, iaitu:

Sistem pelajaran

Sistem pembelajaran adalah sama seperti sistem pondok-pondok lain di Malaysia, iaitu tiada peperiksaan, tiada kelas tambahan dan tiada sijil dikeluarkan.

Ini kerana objektif penubuhannya adalah untuk melahirkan pelajar yang alim dan mahir dalam bahasa Arab, dengan harapan mereka dapat memimpin masyarakat setempatnya apabila pulang ke kampong masing-masing.

Sebagai pengasas pondok tersebut, maka beliau adalah ketua dalam segala hal. Disebabkan itu segala kitab yang dibaca, disiplin dan perkara yang berkaitan pondok ditentukan sendiri oleh Kiai Hussin.

Kitab-kitab yang dibaca

Pada umumnya kitab yang dibaca dapat dibahagikan kepada dua. Pertama kitab bagi pelajar baru dan kedua bagi pelajar-pelajar lama. Di antara kitab-kitab yang pernah dibaca golongan pertama ialah Matn al-Jurumiyyah (Nahu), Matn al-Taqrib (Fiqh), Matn al-Safinah (Fiqh), Matn Sullam al-Tawfiq (Fiqh), Matn Bina’ (Sorof), Matn al-Arba’in (Hadis), Matn al-‘Izzi (sharaf) dan Muqaddam.

Berikut pula adalah kitab-kitab yang dibaca bagi gologan kedua, iaitu:

1. Kitab-kitab Nahu, iaitu: Nizam al-‘Umriti, Matn al-Fiyyah, Mutammimah, Syarh Ibn ’Aqil dan lain-lain lagi.

2. Kitab-kitab Fiqh, iaitu: Syarh al-Bajuri, Fath al-Mu’in, I'anah al-Talibin, al-Iqna’, Nihayah al-Zain, Fath al-Wahhab dan lain-lain lagi.

3. Kitab-kitab tafsir, iaitu: Tafsir al-Jalalain, Tafsir al-Munir dan kitab-kitab tafsir lain.

4. Kitab-kitab sharaf, iaitu: Matn al-Bina’, Matn al-Izzi, Matn al-Maqsud dan lain-lain lagi.

5. Kitab-kitab Hadis, iaitu: Matn al-Arba’in, Mukhtasar Ibn Abi Jumrah, Hadith Bukhari, Hadith Muslim, Mustalah al-Hadith dan lain-lain lagi.

6. Kitab Akhlak, iaitu: Ta’alim al-Muta'alim.

7. Kitab-kitab Tasauf, iaitu: Hidayah al-Salikin, Maraqi al-‘Ubudiyyah dan Ihya’ Ulum al-Din.

Cara penyampaian

Cara pertama dipanggil ‘sorokgan’ iaitu selepas guru mengajar, pelajar mestilah membaca seorang demi seorang di hadapannya dengan betul. Kadang-kadang dikehendaki menghafal kalimah tersebut. Cara ini digunakan biasanya kepada pelajar baru.

Cara kedua secara ‘bandungan’ iaitu pelajar dikehendaki memahami kitab yang dibaca oleh kiai dan mencatit makna kalimah. Cara ini digunakan kepada pelajar lama khasnya yang telah membaca kitab-kitab asas.

Hafiz al-Quran

Kiai Husain adalah salah seorang ulama yang menghafal 30 juzuk al-Quran keseluruhannya pada zamannya. Beliau memiliki sebuah mushaf al-Quran kecil bersaiz poket dan sentiasa membawanya bagi mengingati ayat-ayat al-Quran yang dihafalnya. Sebagai seorang hafiz al-Quran, beliau sering mengulang-ulang kelancaran hafalannya, terutama di bulan Ramadan, yang mana beliau akan mengkhatamkan al-Quran dalam solat tarawih.

Beliau juga memberikan ijazah khas al-Quran dengan qiraat Hafs ‘an ‘Asim yang disebut sebagai Syahadah al-Qurianiyyah kepada murid-muridnya yang telah khatam al-Quran dengan

beliau.

Ahli Falak

Kiai Haji Husain juga dikenali sebagai ahli dalam ilmu falak dan mengajarkan ilmu tersebut kepada murid-muridnya. Bahkan pondok yang diasaskan boleh beliau turut mengeluarkan sendiri kalendar tahunan yang mengandungi takwim hijrah yang disertakan dengan kalendar jawa dan waktu solat.

Kalendar tersebut dikeluarkan

pada setiap tahun dan masih wujud sehinggalah kini dan masih

digunapakai oleh masyarakat Jawa, khususnya di Selangor hingga ke selatan Perak.

Penulisan

Sebagaimana ulama-ulama lain yang banyak menghasilkan karya dalam penulisan, Kiai Husain juga banyak menghabiskan masanya dengan menyalin kitab-kitab, termasuklah syair-syair, hadis-hadis sehinggalah kitab-kitab yang agak tebal. Bahkan dikatakan sehingga kini sebahagian kitab-kitab yang disalinnya masih tersimpan dengan baik.

Namun, tidak diketahui sebarang karya asli yang dihasilkan oleh beliau. Dalam kajian pembentang tersebut, hanya ditemui sebuah sahaja iaitu, terjemahan Matn Ajrumiyah ke dalam bahasa Jawa yang diselesaikan oleh beliau pada tahun 1348 H dan masih berbentuk tulisan tangan.

Kewafatan

Beliau kembali ke rahmatullah pada 11 Zulhijjah tahun 1401 H (1981 M)

dan dikebumikan di Perkuburan

Islam Simpang Lima, Klang. Beliau pernah menyatakan bahawa beliau tidak mahu melebihi umur Nabi

SAW, dan ditakdirkan beliau menghembuskan nafas terakhir sekitar umur 62 tahun.

Di akhir-akhir hidupnya, beliau juga pernah menyuruh anaknya

Muhammad Mahin untuk

membuatkan meja rendah, dengan alasan mudah untuk meletakkan makanan dan menjaganya agar tidak dihurung semut. Namun, beliau menyuruh agar dibuat lebih panjang sehingga ukuran seseorang dapat berbaring atasnya. Dengan takdirnya meja yang tersebut jugalah yang digunakan untuk meletakkan jenazah beliau.

Selain itu, terjadi juga sesuatu yang menghairankan semasa kematian beliau, di mana tarikh di kalendar bertukar menjadi warna hitam, walhal kalendar tersebut dicetak tidak menggunakan dakwat hitam. Namun apabila ditanya kepada pihak percetakan, mereka juga tidak dapat memberi jawapan tentang perkara tersebut.

Keturunan

Kiai Haji Husain mendirikan rumah tangga dengan anak perempuan seorang tokoh ulama Jawa yang terkenal di Selangor suatu masa dahulu iaitu Kiai Haji Dahlan bin Haji Hassan Isbath.

Hasil perkahwinan dengan Hajah Darwiyah tersebut, beliau dikurniakan lapan cahaya mata, iaitu Hajah Jamalah, Hajah Fauziah, Haji Muhammad Mahin, Haji Mujib, Hajah Aishah, Hajah Barirah, Hajah Munah dan Hajah Jumanah.

Seguir leyendo...

Umum telah diketahui dalam apa jenis ilmu keislaman yang berkembang di Asia Tenggara, Sheikh Ahmad al-Fathani terlibat selaku penulisnya termasuk juga mengenai hadis. Mengenai hadis terdapat tulisan beliau dalam bahasa Arab dan bahasa Melayu. Di antaranya ialah: Bisyaratul 'Amilin wa Nazaratul Ghafilin, disingkat Bisyaratul 'Amilin, Hadits Memulakan Makan Dengan Garam Dan Disudahi Dengannya, Hadits-hadits Pilihan, Daftar Rijal Hadits, dan lain-lain yang dimuat dalam Hadiqatul Azhar.

Mengenai Bisyaratul 'Amilin wa Nazaratul Ghafilin, kitab hadis ini diselesaikan di Mekah, pada malam Ahad, 14 Rabiul Akhir 1304 H/1887 M. Memperhatikan tahun selesai penulisan kitab hadis ini (1304 H/1887 M) bererti lebih dulu daripada karya Sheikh Wan Ali al-Kalantani, iaitu Al-Jauharul Mauhub (1306 H/1888 M) dan karya Sheikh Nawawi al-Bantani, iaitu Nashaihul 'Ibad (1311 H/1893 M). Namun begitu kedua-dua ulama tersebut adalah sebaya dengan Sheikh Muhammad Zain al-Fathani, ayah Sheikh Ahmad al-Fathani. Bahkan kedua-dua ulama tersebut termasuk dalam senarai guru Sheikh Ahmad al-Fathani juga.

Cetakan pertama kitab ini oleh Matba'ah al- Miriyah Mekah,1304 H/1887 M, kemudian terdapat beberapa edisi cetakan Persama Press, Pulau Pinang. Pada mukadimah Bisyaratul 'Amilin, Sheikh Ahmad al-Fathani menyebut bahawa beliau tinggalkan sanad hadis kerana untuk keringkasan, lagi pula sudah cukup berpegang kepada pengambilan kitab-kitab yang muktamad lagi masyhur.

Kitab-kitab rujukannya disebut pada halaman akhir kitab tersebut, ialah Riyadhus Shalihin karya Imam Nawawi, Al-Jami'us Shaghir dan Lubabul Hadits karya Imam Jalaluddin as-Suyuthi , Tanbihul Ghafilin dan Qur-ratul 'Uyun karya Al-Faqih Abi Laits as-Samarqandi , Mukhtasar Tazkirah al- Qurthubi, disingkat Tazkirah al- Qurthubi saja karya Imam Abdul Wahhab asy-Sya'rani dan lain-lain.

Sebagai bukti bahawa Sheikh Ahmad al- Fathani seorang pakar/ahli ilmu-ilmu hadis, terbukti pada jawapan beliau atas pertanyaan hadis yang tersebut dalam Ihya' 'Ulumid Din karya Imam al-Ghazali mengenai menggunakan garam dahulu daripada makan dan disudahi dengannya, apakah hadis itu sahih atau tiada sahih.

Sheikh Ahmad al-Fathani menjawabnya dengan huraian yang agak panjang berdasarkan ilmu Mushthalah Hadis dan menyentuh Rijal Hadis. Beberapa nama ulama dan pendapat mereka, serta kitab-kitab mereka beliau sebut.

Nama kitab dan ulama penyusunnya yang beliau sebut di antaranya ialah: Syarah Ihya Ulumid Din karya Saiyid Muhammad al-Huseini az-Zabidi, Kitab al-Maudhu'at karya Ibnu Jauzi, Kitab as-Sya'bi karya Imam Baihaqi, Kitab Taqribit Tahzib karya Ibnu Hajar al-Asqalani, Al-La-ali al-Mashnu'ah karya Imam al-Hafiz as-Suyuthi, Kitab Akhbar Isbahan karya Abu Abdullah bin Mandah, Kitab Al-La-ali al-Marsu' karya Saiyid Muhammad Abil Mahasin al-Qawaqaji, Asnal Mathalib fi Ahadits, disingkat Asnal Mathalib karya Sheikh Muhammad bin Saiyid Darwisy al-Bairuti, dan lain-lain.

Bahasan hadis oleh Sheikh Ahmad al-Fathani mengenai ini ditulis dalam bahasa Arab kemudian diterjemahkan oleh anak saudaranya Tuan Guru Haji Daud bin Ahmad al-Fathani, Pondok Bukit Rahmah, Tanah Merah, Kelantan. Sebahagian daripada terjemahannya dimuat dalam Al-Fatawal Fathaniyah karya Sheikh Ahmad al-Fathani. Pada pandangan penulis bahawa karya hadis yang tersebut cukup tinggi nilai ilmiahnya.

Mengenai Hadis-Hadis Pilihan masih berupa manuskrip, belum pernah diterbitkan. Kandungannya merupakan sekumpulan hadis yang penting untuk dihafal sebagai asas. Ada pun mengenai Rijal Hadits juga masih dalam bentuk manuskrip yang tidak lengkap. Karya ini merupakan catatan Sheikh Ahmad al-Fathani tentang nama seseorang ulama hadis dan ulama-ulama lainnya, dengan catatan nama yang panjang seberapa yang boleh diketahui mulai nama diri hingga ke atasnya.

Dicatatkan juga nama guru mereka seberapa yang boleh diketahui serta lengkap dengan sanad dan tahun lahir serta wafatnya. Sungguhpun catatan beliau ini banyak yang hilang (tidak lengkap), bagi penulis sangat penting sebagai asas dan pedoman, kerana mungkin satu ketika nanti pekerjaan tersebut akan diteruskan

Seguir leyendo...

Sebagaimana di atas telah dibandingkan agak ringkas antara syarah Sheikh Nawawi al-Bantani dengan syarah Sheikh Wan Ali bin Abdur Rahman Kutan al-Kalantani atas sebuah matan hadis Lubab al-Hadits karya Imam as-Suyuthi. Maka sebagai maklumat tambahan, dirasakan perlu karya beliau disenaraikan juga. Al-Jauharul Mauhub wa Munabbihatul Qulub, disingkat Al-Jauharul Mauhub saja, diselesaikan di Mekah, pada malam Selasa, 2 Jumadil Awwal 1306 H/1888 M.

Cetakan awal kitab ini ditashhih dan diusahakan oleh Sheikh Ahmad al-Fathani, terdapat 27 bait puisi beliau dalam bahasa Arab pada cetakan-cetakan mutawal. Selain terdapat cetakan yang tersendiri kitab Al-Jauharul Mauhub karya Sheikh Wan Ali Kutan ini juga dicetak pada semua cetakan Siyarus Salikin yang diletakkan di bahagian tepinya.

Seguir leyendo...

Nama lengkap ulama yang berasal dari Banten, yang terkenal ini, ialah Sheikh Muhammad Nawawi bin 'Umar ibnu 'Arabi bin 'Ali al-Bantani al-Jawi (lahir 1230 H/1814 M) adalah cucu murid kepada Sheikh Daud bin Abdullah al-Fathani.

Karya yang dihasilkan demikian banyak semuanya berupa syarah yang ditulis dalam bahasa Arab, yang khas membahas mengenai hadis terdapat dua buah, iaitu: Tanqihul Qaulil Hatsits bi Syarhi Lubabil Hadits, yang disingkat kepada Tanqihul Qaul sahaja dan Nashaihul 'Ibad Syarhul Munabbihat 'alal Isti'dad li Yaumil Ma'ad.

Keterangan ringkas mengenai Tanqihul Qaul adalah sebagai yang berikut: Kitab ini adalah merupakan syarah daripada Lubabul Hadits karya Imam Suyuthi. Terdapat dua versi syarah dan dua edisi cetakan yang dilakukan oleh Sheikh Nawawi al-Bantani tersebut, kedua-duanya tanpa menyebut tahun selesai mengerjakan syarah.

Edisi cetakan yang pertama dalam bentuk ukuran kitab tradisional, semua hadis tanpa harakat atau baris. Edisi cetakan yang satu lagi dalam bentuk buku moden, yang semua hadis diberi tanda baris.

Kitab Lubabul Hadits disyarah Sheikh Nawawi al-Bantani dalam bahasa Arab, ada sebuah syarah lagi yang ditulis dalam bahasa Melayu oleh Sheikh Wan Ali bin Abdur Rahman Kutan al-Kalantani dengan judul Al-Jauharul Mauhub. Kedua-dua ulama itu hidup sezaman di Mekah.

Apabila kita banding kedua-dua syarah yang ditulis ulama yang berasal dari Asia Tenggara itu, kandungannya sangat jauh berbeza. Di antaranya yang sangat ketara ialah pada syarah Sheikh Nawawi al-Bantani, beliau mulai mukadimah lebih menekankan pentingnya "isnad", oleh itu setiap hadis yang termaktub dalam Lubabul Hadits diberi penilaian menurut kaedah "Musthalah Hadits". Sedangkan syarah Sheikh Wan Ali Kutan Kelantan lebih mementingkan syarah menuju kepada perbaikan akhlak dan dihubungkaitkan dengan amalan yang dikerjakan sehari-hari.

Ditinjau dari sudut pengajian akademik moden, syarah Sheikh Nawawi Banten lebih dapat diterima, tetapi untuk kepada masyarakat luas tidak sampai pada sasarannya.

Dalam syarah beliau disebut nama-nama perawi hadis, isnadnya ada yang disebut sanad sahih atau sanad daif dan sebagainya. Sedangkan syarah Sheikh Wan Ali Kelantan semuanya itu tidak dibicarakan, jika ada hanya sedikit sekali, namun bukannya beliau tidak mengetahui perkara itu, tetapi sasaran pendidikan dan dakwah tentunya telah dipertimbangkan supaya tepat pada sasarannya.

Oleh itu syarah Sheikh Wan Ali Kutan sangat meluas penyebarannya kerana karya tersebut lebih menyuburkan bagi tarbiyah rohaniah, yang menyentuh ke lubuk hati yang memang digemari oleh setiap insan baik yang khusus mahupun yang umum.

Mengenai Nashaihul 'Ibad, diselesaikan pada hari Khamis, 21 Safar 1311 H/1893 M, merupakan syarah Munabbihat 'alal Isti'dad li Yaumil Ma'ad, disingkat Munabbihat 'alal Isti'dad saja, karya Sheikh Syihabuddin Ahmad ibnu Ali bin Muhammad bin Ahmad asy-Syafie atau lebih popular dengan sebut Sheikh Ibnu Hajar al-Asqalani.

Lebih 250 hadis yang dibahas di dalamnya. Pada mukadimah Sheikh Nawawi al-Bantani menyebut bahawa beliau mengambil tabarruk daripada dua buah hadis yang beliau terima daripada dua orang gurunya.

Hadis yang pertama diijazahkan oleh al-Allamah Sheikh Muhammad al-Khatib asy-Syami (al-Madani) al-Hanbali ibnu Uthman bin Abbas, daripada sheikh-sheikh yang berhubung terus hingga sampai kepada Abi Zar al-Ghifari r.a, daripada Nabi SAW.

Hadis yang kedua diijazahkan oleh al-Allamah Saiyid Ahmad al-Marsafi al-Masri, sesudah diijazahkan oleh Saiyid Abdul Wahhab ibnu Ahmad Farahat asy-Syafie, daripada sheikh-sheikh yang musalsal hingga kepada Abdullah ibnu Amru bin al-As, daripada Nabi SAW.

Jika dibandingkan kedua-dua kitab hadis karya Sheikh Nawawi al-Bantani, Tanqihul Qaul dengan Nashaihul 'Ibad, maka Nashaihul 'Ibad lebih banyak dikenal oleh masyarakat seluruh Asia Tenggara kerana banyak diajarkan di pelbagai pondok

Seguir leyendo...

Di kalangan masyarakat pengajian Islam tradisional Asia Tenggara, nama Sheikh Daud bin Abdullah al-Fathani adalah tidak asing lagi bagi mereka. Namun bagi sesetengah orang hanya mengetahui bahawa keterlibatan penulisan Sheikh Daud bin Abdullah al-Fathani hanyalah dalam ilmu-ilmu tauhid, fiqh dan tasawuf saja.

Memang diakui ketiga-tiga ilmu itulah yang paling banyak ditulisnya, tetapi bukan bererti ilmu-ilmu lain tidak beliau tulis. Beberapa buah kitab mengenai hadis karya Sheikh Daud bin Abdullah al-Fathani juga dapat dikesan. Disenaraikan kitab-kitab itu berserta dengan keterangan ringkas mengenainya:

1. Faraid Fawaidil Fikri fil Imamil Mahdi, disingkat kepada Hadis Imam Mahdi, diselesaikan malam Sabtu, Zulkaedah 1215 H/1800 M. Kitab tersebut merupakan terjemahan dari karya Sheikh Mirghani bin Yusuf. Lafaz hadis tetap dikekalkan dalam teks, sesudah itu diterjemahkan secara langsung ke dalam bahasa Melayu. Kebanyakan yang terkandung di dalamnya ialah hadis-hadis mengenai Imam Mahdi.

Dalam penelitian penulis, ia merupakan karya yang pertama sekali dalam bahasa Melayu yang membicarakan hadis mengenai Imam Mahdi secara lengkap.

2. Kasyful Ghummah, diselesaikan tahun 1236 H/1822 M. Kitab ini merupakan terjemahan dari Kasyful Ghummah karya Sheikh Abdul Wahhab asy-Sya'rani. Cetakan pertama kitab ini (1303 H/1885 M) diusahakan dan ditashhih oleh Sheikh Ahmad al-Fathani.

3. Hikayat Imam, belum dijumpai. Penulis difahamkan oleh beberapa orang tua-tua di Patani bahawa kitab ini merupakan ilmu rijalil hadis. Dengan demikian dipercayai bahawa Hikayat Imam ini adalah merupakan kitab yang pertama sekali dan merupakan satu-satunya dalam bahasa Melayu yang membicarakan ilmu rijalil hadis.

Jika kita kaji penulisan mengenai rijal hadis dari zaman dulu hingga sekarang, dilihat ilmu rijal hadis memang agak ketinggalan. Bahkan hingga ke zaman kita belum dijumpai karya Melayu yang khusus tentang itu dalam tulisan Rumi/Latin.

4. Dalam beberapa buah karyanya yang bercorak fiqh, tauhid dan tasawuf juga banyak membicarakan hadis. Di antaranya pada mukadimah Bughyatut Thullab banyak diperkenalkan hadis, demikian juga dalam Jam'ul Fawaid, dan lain-lain.

Seguir leyendo...

Ulama Fathani Darus Salam yang sezaman dengan Sheikh Abdur Rauf al-Fansuri ialah Sheikh Abdul Mubin bin Muhammad Jailani Pauh Bok al-Fathani. Beliau menghasilkan karya-karya Sufi, tetapi belum ditemui karyanya mengenai hadis.

Dua orang anak beliau yang menjadi ulama, iaitu Sheikh Abdur Rahman Pauh Bok al-Fathani (dikenali dengan nama Tok Lubuk oleh masyarakat Brunei Darussalam), manakala seorang lagi bernama Sheikh Abdullah bin Abdul Mubin Pauh Bok al-Fathani.

Sheikh Abdullah menghasilkan sebuah kitab hadis berjudul Tanbihul Ghafilin, yang diselesaikan penulisannya tahun 1184 H/1770 M. Kitab tersebut juga masih beredar di pasaran kitab.

Karyanya yang pertama ilah terjemahan Tanbihul Ghafilin karya Sheikh Abu Laits as-Samarqandi. Terdapat tiga versi terjemahan beliau, ada yang lengkap merupakan terjemahan keseluruhan kandungan kitab asalnya. Namun, yang beredar di pasaran hanyalah merupakan terjemahan petikan-petikan kandungannya saja.

Versi yang sebuah lagi lebih lengkap daripada yang pernah diterbitkan. Dua versi yang agak lengkap tidak pernah dicetak. Beberapa manuskrip daripada ketiga-tiga versi tersebut telah dijumpai penulis, sekali gus menjadikannya koleksi sebagai bahan-bahan rujukan.

Seguir leyendo...

Seguir leyendo...

Tokoh guru pondok paling terkemuka di Jajahan Tumpat selepas zaman Hj. Abdul Malek Sungai Pinang. Seangkatan dengan Tok Kenali, Tok Padang Jelapang, Tok Bachok, Tok Seridik dan Tok Kemuning.
Nama sebenarnya ialah Hj. Abdul Rahman bin Hj. Osman. Juga dipanggil dengan nama Hj. Abdul Rahman Syair atau Tok Syair kerana kepandaiannya mengarang syair. Seorang daripada guru awalnya ialah Hj. Abdul Malek Sungai Pulau Pinang yang berdekatan dengan kampungnya. Kemudian menyambung pelajaran di pondok Cha-ok, Patani –berguru dengan Tok Cha-ok @ Hj. Abdullah bin Mohd Akib. Akhir sekali pergi mendalami pengajian di Kota Makkah – berguru dengan Pak Chik Wan daud Pattani, Tuan Mokhtar Bogor,Tok Syafie kedah dan ramai lagi.
Selepas 18 tahun bermukim diTanah Suci Mekah, pulang ke tnah Air(1921) lalu mengasaskan pusat pengajian pondok sendiri di pinggir Sungai Selehong.Di pondok inilah beliau mengajar dan mengembangkan pondoknya yang sangat dikenali ramai pada zaman itu.Bidang ilmu yang sangat ditumpukanya ialah Ihsanuddin atau Tasawwuf dengan Syarh Hikam Ibn Ataa’llah sebagai teks utama.
Tok Guru Selehong masyhur sebagai ahli sufi yang zuhud. Bagi tujuan supaya hatinya tidak tertambat kepada dunia, beliau menggali lubang khas dalam kawasan tanah perkuburan Islam berhampiran Pondok Selehong yang dijadikanya semacam kamar khusus sebagai tempat beliau beribadat dan bersuluk.
Bapa mertua kpd tuan guru Haji Ahmad Batu 3 Repek dan Haji Awang Beta ini kembali kerahmatullah pada jam 8.30 malam Khamis 18 Zulkaedah 1353 bersamaan 20 Februari 1935 dan dikebumikan dikubur selehong, Tumpat.

Seguir leyendo...

Tokoh yang terkenal dengan fikiran-fikiran yang berani dan tegas tetapi kontroversial ini dilantik menjadi Mufti pada 19hb. Januari 1090, tidak lama selepas penamatan tempoh perkhidmatan Mufti sebelumnya - Haji Wan Ishak. Beliau ialah Mufti Kerajaan Negeri Kelantan yang ke-3 selepas Haji Nik Wan Daud dan Haji Wan Ishak.
Anak Tuan Tabal, beliau dilahirkan di Lorong Tok Semian, Kota Bharu pada tahun 1875. Belajar agama dia Mekah kepada guru-guru yang terkenal, antaranya Syeikh Hasbullah, Syeikh Muhammad bin Ahmad al-Dandrawi, Syeikh Wan Ahmad bin Wan Mohd. Zain al-Fatani dan lain-lain. Banyak membaca kitab-kitab golongan reformis Islam serta meneliti perkembangan politik dunia melalui majalah-majalah terkemuka di dalam dan di luar negeri seperti al-Manar, al-Urwah, al-Wuthqa, al-Imam dan lain-lain.
Sikapnya yang tegas serta pandangan-pandangannya yang cenderung kepada fahaman pembaharuan (reformasi) telah menyeret beliau ke dalam kancah pertelagahan pendapat dengan tokoh-tokoh kaum tua. Antara isu-isu kontroversial yang berbangkit sehubungan dengan pendapat beliau ialah isu membina masjid dengan harta zakat fitrah, persoalan muqaranah sembahyang, talqin, kain telekung sembahyang, talfiq mazhab, hukum jilatan anjing, jualan harta wakaf dan lain-lain. Kerana yakin kepada pendapat-pendapat yang pernah dikemukakannya tetapi tidak mendapat sambutan daripada kaum tua, beliau kemudiannya memilih meletak jawatan Mufti pad akhir Jun 1916.
Selepas meletak jawatan, beliau mengajar di suraunya di Jalan Merbau, Kota Bharu. Di bawah bimbingan beliau, lahirlah sejumlah ulama-ulama progresif di Kelantan. Antaranya termasuklah Haji As'ad Kangkung, Haji Yaakub Lorong Gajah Mati, Dato' Haji Ahmad Maher, Mualana Haji Abdullah Nuh (Pasir Puteh), Haji Ayub Kemboja, Haji Abd. Manan Sumatera, Haji Abd. Wahid Sungai Udang (Melaka), Haji Nik Mat Alim Pulau Melaka (ayahanda kepada Yang Amat Berhormat Tuan Guru Dato' Haji Nik Abd. Aziz - Menteri Besar Kelantan sekarang), Haji Ismail Lundang Paku, Haji Nik Abd. Rahman Palekbang serta lima orang putera-putera beliau sendiri (Haji Nik Abdullah, Haji Nik Mat Nazir, Haji Nik Mahmud, Haji Nik Muhamad Salleh dan Haji Nik Muhamad Mahyudin).
Meninggal dunia pada petang hari Sabtu, 14hb Januari 1939 ketika berusia 65 tahun.

Seguir leyendo...

Salah seorang guru agama paling terkemuka di Kota Bharu pada suku ke dua abad ke-20 Masihi. Murid kanan Tok Kenali yang sebarisan dengan Hj. Saad Kangkong, Hj. Ali Pulau Pisang, Hj. Abdullah Tahir Bunut Payong, Hj. Mat Jebeng, Hj. Ahmad Batu Tiga Repek dll. Nama sebenar tokoh utama ini ialah Hj. Yaakub bin Hj. Ahmad yang tinggal di Lorong Gajah Mati, Kota Bharu.
Kerja awalnya bermula sebagai kerani di Mahkamah Syariah Kota Bharu dan pernah ditugaskan mengambil peringatan mesyuarat Jemaah Ulama’ Majlis Agama Islam Kelantan (MAIK). Mulai 1 April 1922,dilantik sebagai guru di Madrasah Muhammadiah (Sekolah Melayu Majlis) dengan gaji permulaan RM20 sebulan. Selepas 15 tahun (mulai 1 Julai 1938), bertukar menjadi guru kitab di Masjid Muhammadi (nama rasmi Masjid Besar Kota Bharu) yang berperanan sebagai pusat pengajian pondok terpenting di Kelantan pada ketika itu. Gajinya meningkat ke RM28 sebulan. Seterusnya mulai 1 Januari 1940, bertukar ke Jami’ Merbau Ismaili (nama awal Maahad Muhammadi) apabila pengajian kitab di Masjid Muhammadi berpindah ke situ. Gaji bulanannya sejak awal 1940 ialah RM34 dan beliau kekal berkhidmat di situ sehingga 1945.
Antara murid-murid harapnnya ialah tuan Guru Hj. Nik Abdul Aziz (Menteri Besar Kelantan sekarang), Dato’ Hj. Ismail Yusoff (bekas Mufti Kerajaan Kelantan), Tuan Guru Engku Hj. Syed hasan Lemal, Tuan guru Hj. Awang Nuh Beris Kubor Besar, Ustaz Wan Mohd Saghir Kg. Baru,Pasir Pekan, Tuan Guru Hj. Abdul Wahid Sungai Udang (Melaka) dan Tuan Guru Hj. Ahmad Osman,Hutan Palas, Kodiang (Kedah).
Kewibawaan dan pengalaman luasnya sedemikian melayakkan beliau dilantik menganggotai Jemaah Ulama’ MAIK (seawal 1932) beberapa penggal. Pada mulanya beliau termasuk pengikut Sidi Muhammad al-Azhari (pengembang Tarikat Ahmadiah di negeri Kelantan), tetapi kemudian mengubah sikap, iaitu setelah beliau berdamping dengan Maulana Tok Khurasan, guru perintis ilmu hadis di Kelantan.
Tuan Guru Hj. Yaakub meninggal dunia di Kota Bharu pada waktu fajar hari Sabtu –6 Jamadilawal 1376 bersamaaan 8 Disember 1956

Seguir leyendo...

Oleh ABD. AZIZ ITAR (aziz.itar@utusan.com.my)
SAYYID Abd. al-Rahman Muhammad Zayn al-Idrus atau lebih dikenali sebagai Tukku Paloh merupakan tokoh ulama dan umarak yang terkenal di Terengganu sekitar hujung kurun ke-19 hingga awal kurun ke-20.
Tukku Paloh yang dilahirkan pada 1817 disanjung tinggi kerana sumbangannya terhadap perkembangan politik, semangat patriotisme, keilmuan serta pelaksanaan hukum-hukum Islam di negeri tersebut.
Beliau yang dilahirkan di Kampung Cabang Tiga, Kuala Terengganu dan meninggal dunia pada 1918 juga amat disegani ramai hingga kini lantaran kesungguhannya melaksanakan hukum-hukum Islam. Kesungguhan nasab ke-32 daripada keturunan Nabi Muhammad s.a.w. ini dalam melaksanakan hukum Islam di Terengganu dapat dilihat menerusi sebuah kitab tulisannya yang berjudul Ma’arij al-Lahfan li al-Taraqqi iq al-Irfan.
Kitab itu antara lain memperlihatkan sikap Tukku Paloh yang cukup serius terutamanya dalam memerangi jenayah aqidah yang berleluasa berlaku ketika di zamannya itu. Sebagai contohnya, beliau menekankan tentang bahaya amalan masyarakat ketika itu yang mengamalkan main peteri iaitu suatu upacara mengubati pesakit melalui perubatan tradisional.
Menurut beliau dalam kitab itu, main peteri atau main bageh mempunyai unsur-unsur kurafat yang menggaitkan hantu dalam mengubati sesuatu penyakit telah membelenggu aqidah masyarakat di sana sejak sekian lama. Banyak mazhab sesat dan penyelewengan aqidah yang didedahkan oleh Tukku Paloh menerusi kitab itu di mana ia menggambarkan senario yang berlaku di Terengganu pada ketika itu. Rafidiyah, Kharijiah, Qadariyah, Jabariyah, Jahimiyah dan Murji’ah merupakan enam mazhab sesat yang mendapat tumpuan beliau menerusi kitab tersebut.
Mazhab-mazhab itu merupakan asas kepada kelompok-kelompok lain yang berpecah daripada aqidah yang sama di mana setiap satunya berpecah kepada 12 kumpulan. Natijahnya, jumlah semua kumpulan itu menjadi 72 kumpulan. Ia sebenarnya berdasarkan sabda Nabi Muhammad s.a.w. yang bermaksud: “Demi Tuhan yang menguasai jiwa Muhammad akan berfirqah (berpecah) umatku sebanyak 73 firqah. Satu firqah masuk ke dalam syurga dan 72 firqah masuk ke dalam neraka. Sahabat bertanya: Siapakah yang masuk ke dalam syurga itu wahai Rasulullah? Baginda menjawab: Firqah yang masuk ke dalam syurga itu ialah Ahli al-Sunnah wa al-Jama’ah” - Riwayat al-Tabrani.
Peranan Tukku Paloh itu bukan setakat banyak membantu mengubah senario kefahaman agama dalam masyarakat tetapi ia turut terus menjadi bahan kajian ramai sarjana hingga ke saat ini. Antaranya pensyarah Jabatan Kesusasteraan Melayu, Akademi Pengajian Melayu, Universiti Malaya, Kuala Lumpur (UM), Mohd. Taufik Arridzo Mohd. Balwi menerusi kertas kerjanya yang bertajuk Tukku Paloh : Kesungguhannya Memerangi Jenayah Aqidah Di Terengganu.
Ia dibentangkan pada Siri Seminar Bulanan Naskhah Melayu 2008 Siri Ke-14 yang dipengerusikan oleh Profesor Kanan Jabatan Kesusasteraan Melayu, Akademi Pengajian Melayu, UM, Prof. Datuk Dr. Abu Hassan Sham.
Sumbangan
Kertas kerja itu merupakan sebahagian daripada tesis doktor falsafah beliau yang memfokuskan tentang sumbangan Tukku Paloh dalam membetulkan aqidah umat Islam ketika itu.
Jelas Mohd. Taufik, tokoh terbilang itu misalnya, melaksanakan hukum Islam ketika dilantik oleh Sultan Zainal Abidin III mentadbir daerah Sungai Nerus di Terengganu.
“Daripada kajian yang saya jalankan tentang Tukku Paloh, saya difahamkan beliau seorang pentadbir yang serius dalam menjalankan hukum Islam secara menyeluruh di daerah tadbirannya itu.
“Ketika zaman Tukku Paloh, ada bukti yang menunjukkan hukuman seperti potong tangan kerana kesalahan mencuri telah dilaksanakan di negeri Terengganu,” katanya ketika ditemui selepas membentangkan kertas kerja tersebut di UM, Kuala Lumpur baru-baru ini.
Tukku Paloh bersungguh-sungguh dalam melaksanakan hukum-hukum Islam terutamanya dalam membetulkan aqidah umat Islam yang boleh dianggap perkara tunjang yang patut diberi perhatian utama. Apatah lagi, katanya Allahyarham merupakan salah seorang penasihat utama Sultan Zainal Abidin III yang menasihati baginda dalam hal-hal pentadbiran Kerajaan Negeri Terengganu.
Senario itu memberi kelebihan kepada Tukku Paloh berdasarkan kebolehannya yang luas dalam bidang keilmuan Islam, apatah lagi ketika itu institusi ulama banyak mencorakkan sistem pemerintahan kerajaan di sana. Sebagai contohnya, Tukku Paloh pernah diberi peranan menyusun dan seterusnya mewujudkan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Negeri Terengganu bagi melancarkan lagi sistem pemerintahan di negeri itu.
Ma’arij al-Lahfan li al-Taraqqi ila Haqa iq al-Irfan atau maksudnya Tangga Bagi Orang Yang Sangat Dahaga Ia Bagi Orang Yang Naik Ia Kepada Martabat Segala Hakikat Makrifat itu merupakan kitab yang dikaji oleh Mohd. Taufik sejak 2006.
Kitab yang ditulis pada 1900 itu kini hanya boleh didapati dalam bentuk salinan di mana versi pertamanya didapati daripada cucu Tukku Paloh iaitu Tukku Paloh Tuan Baru pada 2004. Sesuai dengan budaya setempat, terdapat unsur bahasa dialek Terengganu yang tercatat dalam perkataan-perkataan dan ayat-ayat dalam kitab ini. Misalnya, perkataan lipah yang bermaksud lipas, setuh (sentuh), papang (papan), pihok (pihak), kasu (kasut), kerijakan (kerjakan), anok (anak), mekapuskan (menghapuskan) dan sebagainya.
Berdasarkan contoh tersebut ia menjelaskan lagi tentang pengaruh dialek Terengganu. Pada umumnya, perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu diakhiri dengan sebutan ‘n’ tetapi dalam sebutan Terengganu ia diakhiri dengan sebutan ‘ng’. Contohnya, ‘makan’ tetapi ia bertukar menjadi ‘makang’.
Selain memerangi penyelewengan aqidah yang boleh dianggap sebagai jenayah, Tukku Paloh juga merupakan antara tokoh Melayu yang banyak mencetuskan semangat patriotisme bagi menentang penjajahan British. Disebabkan tahap keilmuan yang tinggi, ditambah dengan sifatnya yang warak, nama Tukku Paloh turut menjadi sebutan ramai pada zamannya.
Tokoh yang pernah menuntut ilmu sekitar 10 tahun di Mekah ini dikatakan juga seorang pengamal tasawwuf yang tinggi serta dikenali sebagai pemimpin Tariqat Naqsyabandiyah.
Gelaran
Justeru, tidak hairanlah ramai yang menggelar beliau dengan gelaran Engku Sayyid Keramat kerana banyak peristiwa-peristiwa aneh yang berlaku ketika hidupnya. “Antaranya pernah diceritakan orang seorang wakil British tidak dapat bangun daripada duduknya ketika berdepan dengan Tukku Paloh. Dia menjadi tergamam dan seperti tidak tahu hendak buat apa apabila berdepan dengan Tukku Paloh. Itu antara kekeramatan Allahyarham yang pernah diceritakan orang.
“Perkara itu tidak menghairankan kerana ia sudah banyak berlaku ke atas orang yang berilmu dan warak seperti Tukku Paloh. Mungkin itu kelebihan yang Allah berikan kepada beliau,” ujar Mohd. Taufik.
Dalam pada itu, beliau bukan sahaja mengkagumi isi kandungan kitab-kitab karangan Tukku Paloh tetapi turut mengkaji tentang keperibadian tokoh yang disegani ramai itu. Malah, Mohd. Taufik mencadangkan agar usaha-usaha tertentu dilakukan bagi mengetengahkan lagi watak Tukku Paloh untuk dihayati serta diteladani oleh generasi muda hari ini.
“Banyak perkara yang boleh kita pelajari misalnya, kesungguhan Tukku Paloh dalam usaha mencari ilmu dan mengamalkan apa yang beliau pelajari. Sifat keperwiraan yang ada pada diri Tukku Paloh juga patut dihayati supaya ia menjadi inspirasi kepada generasi hari ini.
“Kalau selama ini kita mudah mengangkat tokoh-tokoh luar dalam filem, drama atau komik, mengapa tiada usaha dilakukan untuk menterjemahkan perjuangan Tukku Paloh dalam konteks kehidupan kita pada hari ini?” soalnya.

Seguir leyendo...

Tok Pulai Condong adalah seorang ulama Melayu terkemuka di Nusantara yang bertanggung jawab menyebarkan syiar Islam pada zaman kegelapan masyarakat Melayu lampau. Tokoh ini dilahirkan ketika pemerintahan Long Yunus (1762-1794) iaitu pada 1792. Beliau adalah saudara dua pupu Syeikh Daud Abdullah al-Fatani.
Beliau mendapat pendidikan daripada ayah dan datuknya sendiri melalui sistem pengajian pondok tradisional Pattani dan juga belajar di Pondok Pauh Bok, Patani daripada Syeikh Abdul Rahman Abdul Mubin al-Fatani sebelum melanjutkan pengajiannya ke Makkah.
Ketika di Makkah, beliau belajar dengan Tuan Guru Adam dan ada yang mengatakan beliau adalah murid Syeikh Daud al-Fatani.
Setelah menetap beberapa tahun di Makkah, Tok Pulai Condong pulang ke Kelantan dan menyebarkan pengetahuannya dalam tiga cabang iaitu Usuluddin, Fiqh dan Tasawuf.
Atas sikap ingin belajar, ulama ini sekali lagi melanjutkan pelajaran ke Makkah pada 1840 kerana berasa dirinya perlu belajar lagi, bukan mengajar. Padahal dalam penilaian beberapa orang ulama, ilmunya dalam Tasawuf sebenarnya memang layak mengajar bukan belajar.
Tok Pulai Condong adalah ulama yang alim, warak dalam ilmu agama, malah doa yang selalu dipraktikkan ialah Hizbul Bahar serta berpegang kepada falsafah ‘Berhamba kepada Allah dengan sebaik hamba’.
Beliau kerap menunaikan haji dan pernah membawa anaknya, Muhammad Arshad yang berusia 13 tahun. Sewaktu menunaikan haji beliau sempat menziarah makam Imam Syafie di Mesir bersama Tuan Tabal (Pengarang Kitab Sabla dan Tuan Haji Hassan Besut).
Pada 1820 Tok Pulai Condong membuka Kampung Bilal Talib, Pulai Condong dan membina sebuah surau berhampiran sebatang pokok pulai di kampung itu. Sekembalinya dari Makkah, beliau aktif menyebarkan syiar Islam kepada masyarakat dengan mendirikan sebuah surau pada 1820 dan dijadikan pusat pengajian sistem pondok.
Cicit beliau, Mohd Nor Haji Muhamad, 71, berkata surau pertama yang dibina Tok Pulai Condong terletak di Kampung Bilal Talib berhampiran sebatang pokok pulai yang dikatakan condong. Beliau mendapat gelaran itu sempena membuka kampung berkenaan dan membina surau berdekatan pokok pulai.
Surau itu menjadi pusat pengajian pondok, di mana pelajarnya datang dari pelusuk nusantara seperti Kampar, Sumatera, Kemboja, Pattani, Terengganu dan negeri lain di Semenanjung. Selepas kematiannya, pondok itu diambil alih anaknya Muhammad Arshad.
Beliau juga mendirikan masjid pada 1820 tetapi musnah dalam kebakaran dan sekali lagi membina masjid baru sebelum ia dipindahkan ke Kampung Surau. Masjid itu dikenali sebagai Masjid Tok Pulai Condong yang digunakan hingga sekarang.
“Pada 1856 masjid itu sekali lagi terbakar, kali ini ia dibakar oleh penduduk kampung yang dikenali sebagai Awang Senik dan ia dibina semula dengan kerjasama anak mukimnya.
“Dalam kejadian itu, menara masjid tidak terbakar dan mimbar serta gendang asal masih kekal hingga kini,” katanya.
Mohd Nor berkata, menara masjid itu menjadi objek kemegahan tempatan kerana ia dibina oleh Tok Pulai Condong sendiri. Menara setinggi 57 kaki (18 meter) itu mempunyai keistimewaan tersendiri kerana dibina menggunakan sebatang kayu cengal tanpa bersambung. Selain itu, menara masjid berbentuk lapan segi dengan ukur lilit 12 kaki (empat meter) itu, mempunyai 23 anak tangga, digunakan oleh bilal untuk melaungkan azan. Keteguhan menara itu teruji apabila negeri dipukul ribut besar pada 1880 menyebabkan banyak pokok tumbang, tetapi menara itu tetap teguh dan tidak terusik.
Sumbangan Tok Pulai Condong dalam syiar Islam mendapat perhatian Sultan dan Sultan Muhammad II kemudian melantiknya sebagai guru di istana untuk mengajar Raja Perempuan mengenai Islam. Sumbangannya berjaya mengubah corak kehidupan masyarakat Kelantan ketika itu yang masih jahil kepada masyarakat berilmu dan patuh terhadap perintah Allah.
• Meninggal dunia di Makkah pada 1874 dan dikebumikan di Tanah Perkuburan Maala (berhampiran kubur Siti Khadijah).
• Mempunyai empat orang isteri iaitu Mek Mendusa, Bi’ah, Thamani dan Zaleha.

Seguir leyendo...

Selain Tok Kenali, antara ulama besar di negeri Cik Siti Wan Kembang itu ialah Yusuf Abdul Rahman atau lebih dikenali sebagai Tok Pulau Ubi.Yusuf dilahirkan pada zaman pemerintahan Sultan Muhammad II. Ketika itu, Kelantan dilanda bencana ‘angin besar’ yang menyebabkan negeri itu menjadi miskin kerana banyak ternakan dan tanaman musnah sehingga ada penduduk terpaksa memakan pucuk kelapa dan pinang untuk hidup, selain ada yang mati kebuluran.
Sebagai anak kesayangan, Yusof cukup bertuah kerana dihantar berguru di Pattani di bawah bimbingan Tuan Guru Abdul Malek dan bapa sepupunya, Abdul Latif Pattani yang turut membiayainya melanjutkan pengajian di Makkah selama 10 tahun.
Sekembalinya ke Sungai Pinang, beliau telah membuka sekolah pondok dalam kawasan rumah Datuk Menteri Che Hasan Muhammad Saleh, tidak jauh dari Pondok Tuan Guru Abdul Malek.Setelah Mufti Wan Musa meletakkan jawatannya pada 1916, beliau ditawarkan jawatan Mufti Negeri Kelantan tetapi menolak tawaran itu. Jawatan itu diberi kepada Wan Muhammad, abang kepada Mufti Wan Musa.
Yusof kemudian berpindah dari Sungai Pinang ke Pulai Ubi, sebuah kawasan yang tidak berpenghuni, cuma dipenuhi rumput panjang dan semak samun. Walaupun Yusof tinggal di Pulau Ubi, Datuk Menteri masih menghormatinya, bahkan memberikan sepucuk senapang untuk menjaga keselamatan diri dan kampungnya. Beliau berhasrat memajukan kawasan itu dan niatnya berjaya kerana selepas itu, ramai yang datang membuka pondok pengajian di situ.Suasana di situ digambarkan sebagai rumput yang panjang telah musnah oleh tangan manusia, kawasan yang lengang mula menjadi riuh rendah dengan suara manusia termasuk bacaan ayat suci al-Quran’. Begitulah Pulau Ubi digambarkan yang penuh dengan aktiviti mendalami ilmu. Pondoknya berkekalan hampir 50 buah sehingga Perang Dunia Kedua.
Anak murid Yusof datang dari pelusuk tempat termasuk Pattani dan beberapa negeri di luar Kelantan. Kemuncaknya ialah selepas seorang guru agama, Husain Mustafa Besut menjadi menantunya dan mereka berdua mengajar silih berganti. Mengenai peribadinya, beliau dikenali sebagai seorang yang sangat kuat ingatannya. Apabila wujud kemusykilan, beliau memberi jawapan dengan menerangkan nama kitab dan muka suratnya sekali.
Hakikat itu diakui cucunya, Fadhil Abdul Hamid, 57, yang menjelaskan datuknya mempunyai suara nyaring, jika membaca al-Quran di Pulau Ubi, suaranya boleh didengari penduduk Telaga Lanas. “Datuk saya seorang yang cukup tegas dalam mendidik anak, tidak menegur kesalahan dengan suara lantang untuk menasihati. “Arwah bapa saya, Abdul Hamid pernah memberitahu bahawa datuk saya adalah seorang yang pendiam dan tidak suka bercakap perkara bukan-bukan, tetapi cukup mesra dengan cucunya. “Setelah beliau meninggal dunia, bapa saya dan adiknya, Abdullah mewarisi ilmu agamanya, malah sekolah pondok yang dibukanya sebelum ini diambil alih bapa saya,” katanya.
Ulama tersohor itu kini mempunyai 251 ahli keluarga merangkumi lima generasi.Katanya, Yusuf sempat membina pusat pengajian pondok di Kampung Pulau Ubi, namun setelah Jepun menyerang Tanah Melayu pondok berkenaan dipindahkan ke Kampung Telaga Lanas.
Namun, jika berkunjung ke kampung itu, masih ada lagi tinggalan sejarah ulama ini, apabila madrasah yang dibina oleh tokoh agama berkenaan masih kekal hingga kini. Malah, madrasah itu pada asalnya dibina di kampung kelahirannya di Sungai Pinang, kemudian dipindah ke kampung Pulau Ubi sebelum didirikan kembali di Telaga Lanas oleh Abdul Hamid.
Menyingkap sejarahnya, walaupun ramai guru agama lain sezaman di sekitar Pengkalan Kubor, beliau masih dihormati oleh guru itu kerana kematangannya dalam ilmu agama dan al-Quran. Satu daripada kelebihannya ialah sebarang perbuatan maksiat tidak boleh dilakukan di kampungnya. Contoh, kalau dibawa ayam sabung, ayam sabung itu tidak dapat bersabung. Kalau bergendang di kawasannya, gendang akan pecah.
“Pernah berlaku kes, seorang pencuri memanjat pokok kelapa untuk mencuri buahnya, ketika turun dia ternampak ular besar di batang pokok dan sejak peristiwa itu, orang ramai segan, hormat dan takut untuk melakukan perbuatan yang menyalahi agama di kampung berkenaan,” katanya.
Tok Pulai Ubi juga sangat gemar membaca al-Quran pada waktu malam, suka mentelaah kitab dan pada masa sama mengawal anak muridnya keluar daripada kawasan pondok pada waktu malam.
Biodata
• Dilahirkan di Sungai Pinang, Kelantan pada 1887 dan meninggal dunia ketika usia 90 tahun.
• Dikebumikan di Kampung Telaga Lanas, Tumpat, bersebelahan pusara isterinya.
• Berguru dengan Tok Wan Ali Kutan dan Wan Ahmad Muhammad Zain Pattani.
• Belajar al-Quran dengan Abdullah Senggora.
• Ketika di Makkah, Yusof bersahabat dengan Tok Selehor, Tok Kenali dan Pak Da Ail.
• Antara kitab yang diajarnya iaitu Furu’ al-Masa’il, Kashf al-Litham, ‘Aqidah al-Najid, Al-Durr al-thamin, Jauhar al-Mauhub, Hikam, Hudhud, Qatr al-Nada dan Fath al-Muin.
• Kelebihannya ialah dalam ilmu fiqh dan tauhid.
• Di antara muridnya ialah Ali Pulau Pisang, Syaikh ‘Uthman Jalaludin Penanti.

Seguir leyendo...

Seguir leyendo...

Tokoh ulamak Kelantan paling masyhur, malah termasuk antara ulamak besar Semenanjung Melayu sezaman dengan Tuan Husein Kedah, Pak Wan Sulaiman (Syeikhul Islam Kedah), Haji Abdullah Fahim (Mufti Pulau Pinang), Haji Abu Bakar Halaim (Muar), Haji Mat Syafie Losong (Terengganu) dll. Guru pondok yang sangat dihormati, bahkan hingga sekarang pun namanya masih menjadi sebutan dan bualan ramai.

Nama sebenar tokoh pendidik yang dilahirkan di Kg. Kenali, Kubang Kerian, Kota Bharu pada 1287H/1870M ini ialah Haji Mohd. Yusoff Ahmad. Menuntut di Makkah selama 22 tahun (1350H-1327H). sangat alim dalam ilmu tatabahasa Arab (nahu/soraf), malahan beliaulah yang merintis kemasukan mata pelajaran ini kedalam kurikulum pengajian pondok (sebelum itu tertumpu kepada usuluddin, fiqh da tasawauf sahaja).

Walaupun Tok Kenali tidak meninggalkan karya tulis yang besar seperti Tuan Padang, Tuan Tabal dan Tuk Wan Ali Kutan, namun beliau berjaya melahirkan satu angkatan ulama pelapis paling berwibawa - bukan saja di negeri Kelantan, tetapi juga di luar Kelantan. Antara murid-murid jempolannya termasuklah: Hj. Mat Jebeng (kemanakannya), Hj. Che Mat Padang Mengkali, Lebai Deraman Pasir Mas, Hj. Seman Sering (Syeikh Osman Jalaluddin al-Kalantani), Hj, Yaakub Lorong Gajah Mati, Hj. Abdul Kadir Melor, Hj, Abdullah Tahir Bunut Payung. Hj. Yusof Padang Bemban, Hj. Awang Lambor, Dato' Hj. Ahmad Maher al-Azhari, Hj. Ali Pulau Pisang, Hj. Abdul Majid Kayu Rendang, Hj. Mat Pauh, Hj. Awang Serendah, Hj. Daud Bukit Abal, Hj. Awang Beta, Hj. Hamzah Padang Bemban, Hj. Ismail Perol, Dato' Hj. Ismail Yusoff, Hj. Abdul Rahman Lubuk Tapah, Hj. Hasbullah Bot dan Hj. Nor Bot. Manakala dari luar Kelantan pula tersenarai nama-nama seperti Hj. Wan Abdul Latiff Jerteh, Hj. Zainal Abidin Dungun, Dato Hj. Hassan Yunus al-Zahari (Menteri Besar Johor), Dato Hj. Abdul Rahim Yunus, (Mufti Kerajaan Johor), Hj. Abdul Wahid Osman Sungai Udang, Hj. Ibrahim Bongek Rembau, Syeikh Mohd. Idris al-Marbawi al-Azhari Kuala Kangsar, Hj. Osman Bukit Besar, Hj. Abdullah Abbas Nasution Jitra, Hj. Bahauddin Sumatera Jeneri, Hj. Hasan Lampung, Hj. Yaakub Legor dan Tok Lata (Patani).

Di samping itu dua orang putera Tok Kenali sendiri - Tuan Guru Hj. Ahmad (tok guru haji ahmad bagok) dan syeikh Mohd. Saleh Kenali (menetap di Makkah) - juga tergolong ulama dan pendakwah yang berjasa besar. Nyatalah rumusan yang menyebut Kelantan sebagai "Serambi Mekah" itu sangat berkait dengan kehebatan dan kemasyhuran nama Tok Kenali.

Tok Kenali kembali ke rahmatullah di kediamannya pada pukul 7.30 pagi Ahad 2 Syaaban 1352 bertepatan 19 November 1933 dan dikebumikan di Kubang Kerian.

Seguir leyendo...

PENGENALAN
Akhbar Mingguan Malaysia pada hari Ahad, 16 Januari 2004 ada menyiarkan berita makam ulamak besar Aceh, Syeikh Abdul Rauf Singkel yang rosak teruk dilanda tsunami.
Menurut ceritanya, suatu pesta hiburan telah diadakan di persisiran pantai berhampiran makam tersebut pada 25 Disember lalu, walaupun telah ditegur oleh seorang kiyai. Sama ada ianya satu kebetulan atau tidak, keesokan harinya tsunami melanda dan memusnahkan dua kampung yang ada di situ iaitu Kampung *Syiah Kuala dan Kampung Alun Naga.
Siapakah Abdul Rauf Singkel dan apakah signifikannya kehadiran beliau di dalam sejarah Acheh?

KELAHIRAN
Beliau adalah tokoh ulamak tersohor Nusantara pada kurun ke-17. Dilahirkan di Kabupaten Singkel, sebuah daerah kecil di Acheh Selatan pada tahun 1620, iaitu lebih 100 tahun selepas kejatuhan Melaka di tangan Portugis.
PENDIDIKAN
Pendidikan pertamanya adalah dari ayahnya, Syeikh Ali, seorang alim yang juga mempunyai pesantren. Beliau kemudian berguru di Fansur, Acheh. Beberapa tahun kemudian, beliau berguru dengan seorang tokoh ulamak besar Acheh iaitu Syeikh Shamsuddin Al Sumatrani di Banda Aceh.
Beliau merantau ke Tanah Arab pada tahun 1642 dan belajar dari 19 guru dan 27 ulamak di dalam berbagai disiplin Ilmu Islam. Tempat belajarnya adalah di sepanjang perjalanan untuk mengerjakan haji; mulai dari Doha, kemudian di Yaman, Jeddah, Makkah serta Madinah. Tahap intelektualisme beliau adalah sangat tinggi berkat didikan para ulama terkemuka saat itu. Pengetahuannya sangat lengkap mencakupi pelbagai bidang; syariat, fiqh, hadis, ilmu kalam dan tasawuf.
MENGAJAR
Kemudian beliau mengajar di Mekah & Madinah. Selepas 19 tahun berada di Tanah Arab, beliau memutuskan kembali ke Acheh sekitar tahun 1662 dan mengajar di madrasahnya di Kuala Sg Aceh. Ramai murid datang berguru dengannya dari seluruh Nusantara. Antara murid-muridnya yang menjadi ulama terkenal ialah Syeikh Burhanuddin Wafan dari Minangkabau, Abd Al Muhnyi dari Jawa Barat, Dawud Al Jawi Al Fansuri dan Ismail Agha Mushthafa Agha 'Ali Al Rumi dari Turki.
BIDANG PENTADBIRAN
Kerana pengetahuannya yang luas, Sultanah Safiyatuddin Tajul Alam (1645 hingga 1675) telah melantik beliau menjadi Perdana Menteri yg bertanggung jawab memberi nasihat di dalam bidang agama, sosial, kebudayaan dan pentadbiran. Beliau bertanggung jawab di dalam penyusunan semula pentadbiran Acheh yang hancur akibat perang dengan Portugis di Melaka (1629). Hasilnya Acheh pulih semula sebagai pusat Islam & kebudayaan Melayu di Nusantara.
BIDANG KEAGAMAAN
Beliau merupakan tokoh kesufian, ahli hukum Islam & pendakwah ulung di Nusantara. Hukum Islam - jasa beliau yang paling besar ialah meletakkan Syari'at Islam sebagai perundangan negara. Fatwa & karangan beliau diterima ramai kerana ianya jelas & mudah difahami. Tafsir Al Qur'an - orang pertama menterjemahkan Al-Qur'an ke dalam Bahasa Melayu di Nusantara. Buku tafsirnya Al Baidhawi masih diterbitkan di Mesir hingga ke hari ini.
Dakwah - menyebarkan Islam dengan mendirikan madrasah, mengajar & menulis tentang Islam.
MENINGGAL DUNIA
Beliau meninggal dunia ketika berusia 73 tahun. Beliau juga digelar "Tengku *Syiah Kuala". Sebagai mengenang jasa & menghormati peribadi beliau, sebuah universiti di Banda Aceh telah dinamakan sempena nama beliau iaitu Universiti *Syiah Kuala www.unsyiah.ac.id/.
*Nota - "Syiah" (disebut "Syah") adalah "Syeikh" di dalam loghat Acheh. Ia tiada kaitan langsung dengan fahaman Syi'ah.

Seguir leyendo...

KIAI Mohd. Yasin Thoha al-Bakri adalah ulama yang akan dibicarakan pada ruangan kali ini. Sejarah biografi ulama ini adalah berdasarkan penyelidikan dan penulisan anak beliau sendiri, iaitu Haji Mohd. Arif Zaki. Penulisan beliau adalah bersumberkan fakta-fakta yang beliau terima secara lisan daripada keluarga dan kaum kerabat terdekat, melalui cerita daripada arwah bapa semasa hidupnya, dan juga pengalaman beliau sendiri

Penulisan beliau tersebut adalah majlis 'Sempena Hari Perjumpaan keluarga al-Yasin' yang julung kali diadakan pada 3 Syawal 1424 Hijrah bersamaan 27 November 2003. Hampir keseluruhan maklumat berkaitan ulama ini dipetik daripada penulisan tersebut, yang antaranya membicarakan mengenai kelahiran, pendidikan, rakan-rakan seperjuangan, peranan dalam menjaga keselamatan negara dan pemergian beliau ke Rahmatullah.

Kelahiran

Tokoh ulama ini dilahirkan kira-kira pada tahun 1903 di Kampung Dukuhguna, Kecamatan (Mukim) Krengkeng Kewedanan, Cirebon dalam propinsi (Wilayah) Jawa Barat Indonesia.

Nama penuh beliau ialah Haji Mohd. Yasin Thoha bin Haji Abu Bakar bin Sewi bin Jayem. Ibunya bernama Siti Fatimah, yang digelar sebagai Embok Tua Siti, manakala ayahnya pula digelar sebagai Bapatua Bakar. Beliau merupakan anak bongsu daripada tiga-beradik, iaitu: 1. Hajah Aisyah dan 2. Hajah Halimah.

Kira-kira pada awal abad ke-20, Kiai Mohd. Yasin Thoha bersama adik-beradiknya yang lain dibawa merantau dari Tanah Jawa ke Tanah Melayu dengan menaiki kapal laut melalui Pelabuhan Singapura.

Pada ketika itu, Pulau Singapura memang sudah terkenal di kalangan orang di Tanah Jawa. Mereka kurang mengenali Semenanjung Tanah Melayu, tetapi lebih mengenali 'Singgapur'.

Kiai Mohd. Yasin Thoha selalu berulang alik mengikuti orang tuanya ke Tanah Melayu dengan tujuan berdakwah. Peranan bapanya dalam bidang dakwah dan pendidikan di Tanah Jawa, iaitu di Kampung Dukuhguna terbukti di mana beliau membina sebuah surau dan tempat belajar. Apabila mereka berhijrah ke Tanah Melayu, mereka juga mendirikan sebuah lagi surau di Kampung Sungai Batang.

Hakikat ini menunjukkan penghijrahan ini bukan untuk mencari kekayaan harta benda, tetapi untuk menyampaikan dakwah di samping mencari penghidupan. Surau di Tanah Jawa tersebut masih wujud sehingga ke hari ini, namun tidak berfungsi lagi kerana berhampiran dengan sebuah masjid yang baru didirikan.

Pendidikan

Di zaman kanak-kanak, beliau dididik dan diasuh dengan didikan agama serta sopan santun yang tinggi. Bapa beliau iaitu Kiai Abu Bakar adalah salah seorang ahli Sufi yang sentiasa melakukan ibadah puasa sunat.

Disebabkan itu, bapa beliau dikenali juga sebagai Embah Syiam iaitu Embah yang suka berpuasa. Di samping itu, beliau juga banyak mengamalkan ibadat-ibadat lain seperti sentiasa mengadakan Qiamullail, solat sunat tahajud, berwirid sehingga menjelang Subuh dan sebagainya.

Beliau pernah bersekolah di Sekolah Melayu Kampung Sungai Hj. Mohamad sejauh dua kilometer dengan berjalan kaki dari rumahnya. Namun, pengajiannya di situ tidak dapat ditamatkan yang disebabkan wujudnya gangguan dari anak-anak nakal di sekolah tersebut.

Pernah terjadi beliau dikepung dan dibelasah sehingga pengsan tanpa sebab musabab yang pasti, dan berandaian bahawa hal tersebut disebabkan beliau berketurunan suku Jawa.

Sejak peristiwa yang menakutkan itu, beliau berhenti belajar di sekolah tersebut dan belajar di rumah dengan diajar oleh bapanya sendiri. Tumpuan beliau ialah mempelajari kitab-kitab agama, antaranya kitab Kifayatul Awam Safinatun Najah dan lain-lain dengan menggunakan bahasa Jawa yang ada makna gantung.

Ketika remaja pula, Kiai Haji Mohd. Yasin Thoha dihantar ke pondok di Langgar, Kedah dan seterusnya ke pondok Tok Kenali di Kelantan. Bahkan pernah diceritakan bahawa beliau juga belajar di salah sebuah pesantren di Tanah Jawa.

Setelah beberapa tahun menuntut di pondok, beliau kembali ke Kampung Sungai Batang membantu ayahnya mengajar di Surau Assyafiyah yang diasaskan oleh Haji Shafie bin Haji Nor, Ketua Kampung pertama Kampung Sungai Batang.

Selain pengajian pondok, Kiai Mohd. Yasin Thoha juga mengajar di sekolah yang kebanyakannya terdiri daripada anak-anak kampung. Ketika itu, kebanyakan anak muridnya juga datang dari Perak dan ramai juga datang dari Sungai Tengar, Kampung Sepang, Bukit Bangkong di Selangor. Bahkan pada tahun 1937, beliau lulus dalam ujian mengambil tauliah mengajar agama yang dikurniakan oleh Sultan Perak pada ketika itu.

Setelah memiliki tauliah mengajar agama, beliau bertambah aktif dalam menyebarkan agama Islam di Kampung Sungai Batang. Selain itu juga, beliau turut melakukan pekerjaan lain, iaitu bekerja sebagai buruh kepada abang iparnya, dengan menghimpun dan mengait buah kelapa sebagai sumber pendapatan.

Beliau juga banyak melibatkan diri dalam aktiviti sukan bersama belia-belia seperti bermain bola, layang-layang dan lain-lain.

Rakan-rakan seperjuangan

Antara tokoh agama seperjuangan yang seangkatannya ialah Tuan Guru (Dato') Haji Ghazali Batu 26, Tuan Guru Hj. Abd. Rahman Bagan Datoh, Tuan Guru Kiai Radin Haji Siraj Sungai Nipah Darat, Tuan Guru Hj. Abdullah Sungan Nipah Baroh, Tuan Guru Hj. Abbas Sungai Tiang Darat, Tuan Guru Haji Masduki, Tuan Guru Haji Radzi Selekoh, Tuan Guru Sheikh Hj. Arshad (al-Hafiz) Batu 20, Tuan Guru Sheikh Zubir Kuala Kangsar, Tuan Hj. Adnan Tanjung Bayan dan ramai lagi.

Kiai Mohd. Yasin Thoha bersama sahabat-sahabat beliau tersebut adalah tonggak yang ampuh dan kukuh terutama ketika negara dalam ancaman komunis yang melakukan keganasan kepada masyarakat di sekitar Bagan Datoh pada tahun 40-an. Mereka sentiasa mengadakan rundingan demi rundingan sekiranya ada tanda-tanda pihak pengganas akan melakukan serangan dan kekacauan di kawasan mereka.

Diceritakan juga ketika kumpulan pengganas membuat cubaan untuk menyerang rumah mereka, tetapi tidak berjaya kerana pengganas tidak dapat melihatnya bahkan ada yang ternampak rumah-rumah Tok Guru tersebut, tetapi kelihatan seperti ada sungai yang merintangi, ada yang terletak seperti sebuah pulau dan rumah-rumah tersebut dikelilingi air.

Perkara sedemikian adalah sangat menghairankan bagi orang awam, tetapi bagi seorang ulama yang beramal dan bertawakal perkara tersebut bukanlah sesuatu yang luar biasa tetapi adalah suatu karamah yang dianugerahkan Allah kepada hamba-hamba-Nya yang beriman dan bertakwa.

Peranan dalam menjaga keselamatan

Peranan beliau bersama sahabat-sahabat seperjuangan amat berat terutama ketika negara dilanda darurat. Mereka menjadi tumpuan masyarakat Islam yang tersepit antara ancaman pihak komunis dan pihak penjajah Jepun. Mereka yang menyebelahi komunis, akan diculik pada waktu malam dan ada yang mati dibunuh dan sebagainya.

Kiai Mohd. Yasin Thoha berserta kader-kader yang dilatih oleh Tuan Syed Idris ditangkap oleh pihak berkuasa kerana disyaki melakukan pemberontakan, tetapi akhirnya dibebaskan setelah diketahui bahawa gerakan mereka tidak mendatangkan bahaya terhadap keselamatan negara.

Menyentuh mengenai Tuan Syed Idris tersebut, iaitu sahabat setia Kiai Mohd. Yasin Thoha terutama dalam bidang ilmu kebatinan. Dalam tahun 1946, menurut anak Kiai sendiri, iaitu Haji Mohd. Arif Zaki Bin Hj Mohd Yasin pernah menyaksikan kehebatan Tuan Syed Idris dalam ilmu kebatinan tersebut di depan orang ramai yang terdiri daripada pelbagai kaum.

Dalam peristiwa tersebut, Tuan Syed Idris datang dengan sebuah kereta yang membawa selaras senapang patah dan seekor ayam. Kemudiannya ayam itu diikat dengan azimat kain merah diletakkan di hadapan kedai. Dengan jarak 10 meter, ayam tersebut diacukan lantas dipetik senapang yang berisi peluru tetapi tidak meletup, yang keluar hanya asap dari muncung senapang tersebut diiringi beberapa butir peluru.

Apabila azimatnya diambil, senapang itu dipetik lalu meletup dan ayam itu mati. Selepas itu, Tuan Syed Idris beredar. Menurut Haji Mohd. Arif Zaki, beliau sendiri tidak mengetahui motif Tuan Syed Idris melakukan sedemikian, tetapi berpendapat ia sekadar menakutkan pihak tertentu terutamanya di kalangan pengganas.

Kembali ke rahmatullah

Pada saat-saat hampirnya pemergian Kiai Mohd. Yasin Thoha, beliau disyaki mengidap penyakit kanser dalam perut. Beberapa hari beliau menderita sakit, tetapi beliau tetap tidak mahu mendapatkan rawatan di hospital. Beliau hanya mendapat rawatan daripada seorang doktor swasta di rumah.

Sehari sebelum pemergiannya, beliau meminta anaknya menuliskan kalimah tauhid Lailahaillallah besar-besar dan dilekatkan pada dinding menghala ke muka beliau. Setelah itu, beliau hanya menumpukan pandangan ke arah tulisan tersebut sahaja, di samping menahan kesakitan.

Akhirnya pada Selasa, 3 Oktober 1978, beliau menghembuskan nafas terakhir kira-kira pukul 2 petang. Beliau dikebumikan di perkuburan Orang Islam Kampung Sungai Batang Baroh pada pukul 4 petang hari Rabu. Semoga pemergian beliau dicucuri rahmat dan keampunan daripada-Nya.

sumber: Utusan Malaysia http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2009&dt=0126&pub=Utusan_Malaysia&sec=Bicara_Agama&pg=ba_01.htm

Seguir leyendo...